share
share this article on digg Linkedin Üzerinde Paylaş Google+ Üzerinde Paylaş Facebook Üzerinde Paylaş
this

Haya

0 yorum

Lugatta: Diri ve canlı olmak, hicap, utanma, sıkılma

Istılahta: İnsanı zarardan men eden duygu, rahat ve rehavetten alıkoyan saygı hissi, utanılan bir şey veya kişi göründüğü zaman sıkıntı ve değişiklik gerektiren hal ve sıfat

Allah Teala, “(İnsan) Allah’ın kendisini görmekte olduğunu bilmiyor mu?” (Alak 96/14)

Nebi (s.a.v.) bir gün ashabına: “Allah’tan hakkı ile haya ediniz” demiş. Ashab da “Ey Allah’ın Resulu elhamdülillah haya ediyoruz” diye mukabele etmişlerdi. Bunun üzerine Resulullah,” hakiki haya o değildir. Fakat gerçek manasıyla Hakk’tan haya eden başı (baştaki duyu organları) ve başın içindeki (düşünceleri) korusun, karnı ve karnın ihtiva ettiği (yeme ve içmesini) kontrol etsin, ölümü ve musibetleri hatırlasın, Ahireti isteyen dünya hayatının ziynetini terk etsin, böyle yapanlar Allah’tan hakkıyla haya etmiş olurlar” buyurmuşlardır (Tirmizi, İbn. Hanbel)

 

Allah Tealanın: “Şüphesiz ki o (Zeliha, Yusuf (a.s.) ile sevişmeyi) kastetmiş, o da (Yusuf (a.s.) da aynı şeyi) düşünmüştü, Rabbinin halini görmeseydi” (Yusuf 12/24) sözünün izahında şu kıssa anlatılır: Zeliha evinin bir köşesinde bulunan putun üzerini elbise ile örtmüş (sonra hadi demiş), fakat Yusuf (a.s.) sormuştu; Şu yaptığın işin manası nedir? Zeliha, puttan utanıyorum, deyince Yusuf (a.s.) Sen puttan utandığından fazla ben Hakk Tealadan utanmaktayım.

Hayanın şu gibi nevileri bulunur.

Kusur hayası: Seni tesbih ve tenzih ederiz. Sana hakkıyla ibadet edemedik diye meleklerin hayası

Tazim hayası: Allah’tan (c.c.) haya ettiği için kanadını kapayan İsrafil (a.s.) hayası gibi

Kerem hayası: Ümmetinden haya ettiği için evden çıkın diyemeyen Resulullah’ın (s.a.v.) hayası gibi

Haşmet hayası: Hz. Ali’nin hayası gibi. Hz. Ali, kızı Fatma (r.a.) ile evli olduğu için mezinin çıkmasının dini hükmünü Resulullah’a soramamış, bunu sormasını Mikdad b. Esved’e sordurmuştu.

Kendini hakir görme hayası: Hz. Musa dünyevi bir ihtiyacım zuhur ediyor, fakat bunu izale etmeni senden istemekten haya ediyorum Ya Rab! demiş bunun üzerine Ulu ve Yüce Allah da ona hamurunun tuzuna ve koyununun otuna varıncaya kadar her şeyi benden iste buyurmuştu.

Yorum Bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

*