Yönetici Hatme, cemaat halinde topluca yapılan bir halka zikridir. Sâdât – ı kirâm bu zikre çok önem vermişlerdir. Öyle ki çok ciddi bir hastalık ve ağır yolculuk halleri hariç, bütün ömürleri boyunca bu zikri yapmışlardır ve yapılmasını tavsiye etmişlerdir.
Sâdât – ı kirâm, hatmenin gelebilecek bela ve musibetleri uzaklaştırdığını, duaların kabulüne vesile olduğunu, müridlere sayısız mânevi faydalar sağladığını belirtmişlerdir.
Hatme, cemaatin durumuna göre büyük ve küçük olmak üzere iki kısma ayrılır
Büyük Ve Küçük Hatme
Büyük ve küçük hatme 100 adet taşla yapılır. Büyük hatmede 10, küçük hatmede ise, 5 adet işaret taşı kullanılır. Hatme halkasında imamla birlikte “İnşirah” (Elemneşrahleke) sûresini bilenlerin sayısı 11 kişi veya daha fazla olursa büyük hatme yapılır. 11 kişiden az olursa küçük hatme yapılır.
Büyük Hatmenin Yapılışı
·İmam “estağfirullah” diyerek hatmeyi başlatır. Herkes 25 defa “estağfirullah” der. Elemneşrahleke sûresini bilenler taş almak için sağ ellerini açıp beklerler
·Taşları dağıtan görevli gözlerini açıp 79 taşı sepete koyar, imamın sağ tarafından başlayarak eli açık olanlara dağıtır. Cemaat çok kalabalık ise eli açık olanlara birer taş verir, normal durumlarda ikişer, üçer, dörder, tek veya çift sayıda daha fazla taş dağıtır. Kendilerine taş verilmeyenler ellerini indirir ve bir şey okumazlar
·İmam Fatiha – i Şerife diye ses verir. Fatiha okuyacakları belirlemek için taş dağıtıcısı önünde hazır tuttuğu yedi büyük taşı imamın sağındaki altı kişiye dağıtır.İmam dahil yedi kişi eûzü besmele ile Fatiha sûresini okur. Sonra taş dağıtıcısı en son verdiği kişiden başlayarak Fatiha taşlarını geri alıp imamın önüne gelir. Ardından bu taşları diğer işaret taşlarıyla birleştirerek 10 tane büyük taşı imamın sağ ön tarafına bırakır.
·İmam “salavat – ı şerife” deyince elinde taş olanlar taş sayısınca salavat okurlar. Salavat: “Allahümme salli alâ seyyidinâ Muhammedin ve alâ âli seyyidina Muhammed” sözüdür. Cemaat her salavatla birlikte sağ elindeki taşı birer birer sol ele aktarır. Bitince taşların hepsini sağ ele aktarıp yeni verilecek zikir işaretini bekler
·İmam elindeki 21 taştan bir miktar salavat okuduktan sonra “Elemneşrahleke – i şerife” der. Cemaatten taş alanlar ilk başta eûzü besmele, sonrakilerde besmele çekerek ellerindeki taş kadar “İnşirah” sûresini okurlar. İmam salavat okumaya devam eder, 21 salavatı bitirir ve bir miktar taşı kendisine ayırarak diğer taşları dağıtıcıya verir.
·Taş dağıtıcısı gözlerini açar, imamın verdiği taşları sepete koyarak imamın sol tarafındakilere dağıtır. Taşları daha önce almayanlardan başlayarak yettiği kadar dağıtır.
·Sonra imam “ihlas – ı şerife” der. Herkes elindeki taş sayısınca İhlas sûresini okur. Başta bir defa eûzü billâhi mineşşeytânirracîm demesi yeterlidir. Ondan sonrakilerde her sûreden önce sadece besmele okur.
·İmam on işaret taşından birer ayırıp on defa “İhlas – ı şerife” der. Herkes elindeki taş adedince İhlas okur. Böylece 10 x 100 = 1000 İhlas – ı şerife okunmuş olur
·İmam tekrar “Fatih- i şerife” der. Fatiha okuyacakları belirlemek için taş dağıtıcısı büyük taşlardan yedi taş alarak imam hariç soldan yedi kişiye dağıtır ve tekrar geri toplayıp imamın önüne bırakır. Eline taş verilenler besmele çekip birer tane Fatiha okurlar, diğerleri bir şey okumazlar
·İmam son kez “Salavat – ı şerife” der. İmam ve cemaat ellerindeki taş adedi kadar salavat okurlar
·Sonra, taş dağıtıcısı gözlerini açar, imamdan başlayarak sağdan sola doğru taşları toplayıp oturur. İmam hatme duasını açıktan okur. Duanın peşinden tavsiye edilen sûrelerden birini okur ve sonunda “Estağfirullah” der. Herkes 25 defa “Estağfirullah” diyerek gözlerini açar.
Küçük Hatmenin Yapılışı
·Küçük hatme için de, büyük hatmede olduğu gibi halka kurulur. İmam 100 adet taşı halkadaki cemaate eşit olarak taksim eder. Kendisinin kullanacağı 5 işaret taşını önüne bırakır
·Hatme sırasında iki yerde Fatiha sûresi okunmaktadır. Bu sebeple imam, birinci ve ikinci seferde kimin ne kadar Fatiha okuyacağını belirleri
·İlk yedi Fatiha’yı imam dahil sağ taraftan yedi kişi okur. İkinci yedi Fatiha’yı imam hariç solundaki yedi kişi okur. Dağıtım ona göre yapılır. Cemaat az olunca ikinci Fatiha imama da düşebilir.
·İmam “Estağfirullah” deyince gözler kapanır, herkes kendi duyacağı kadar bir sesle içinden 25 kere “Estağfirullah” der.
·İmam “Fatih- i şerife” deyince, kendisi ve önceden belirlenen sağındaki kişiler eûzü besmele çekip kendilerine söylenen sayıda Fatiha okurlar
·İmam “Salavat – ı şerife” deyince, herkes elindeki taş kadar salavat okur.
·İmam “ Ya bâkî ente’l- bâkî” dediğinde, herkes elindeki taş sayısınca bu zikri kendi duyacağı kadar bir sesle tekrar eder. İmam bu zikri beş kere tekrarlatır. Böylece toplam 500 defa okunmuş olur
·İmam ikinci kez “Fatiha – i şerife” dediğinde, önceden belirlenmiş olan imamın sol tarafındakiler, eûzü besmele çekip kendilerine söylenen sayıda Fatiha okurlar
·İmam son olarak “Salavat – ı şerife” deyince herkes elindeki taş sayısınca salavat okur.
·İmam elindeki taşları önündeki taş sepetine koyar ve sağ tarafındaki kişinin önüne uzatır. Böylece herkes elindeki taşları gözünü açmadan taş sepetinekoyarak sağ yanındakinin önüne sürer ve sonunda imamın önüne gelir.
·İmam büyük hatmede olduğu gibi hatme duasını okur. Peşinden tavsiye edilen sûrelerden birini okuyup “Estağfirullah” diye seslenir. Herkes 25 defa “Estağfirullah” diyerek gözlerini açar.
Hatme Duası Okurken Dikkat Edilecek Âdâp
Hatme duası okunurken Resûllah (s.a.v.) Efendimiz’in ism-i şerifi geçince kendi duyacağı kadar bir sesle “sallallahu aleyhi ve sellem” denir. Ashâb – ı kirâmın topluca anıldığı yerde; “Radıyallahu anhüm” veya “ Rıdvanullahi Teala aleyim ecmain” denir. Nakşi, Kadiri, Çeşti ve diğer tarikat silsilelerinin birlikte anıldığı yerde “ kaddesallahu esrarehüm” denilir. Sâdât – ı kirâmın isimleri geçince de her biri için ayrı ayrı “kaddesallahu sırrahu” denilir. Hatme duası okuyan imam kendi duyacağı kadar bir sesle dualarak “ ve ila rûhi” kelimesini de ilave eder.
İmam hatme duasını bitirince ikindi vakti ise, Nebe(Amme) sûresini, yatsı vakti ise, Mülk(Tebâreke) sûresini okur. Bunları ezbere bilmeyenler İnşirah(Elemneşrahleke) sûresini okuyabilirler.
